Na Veisautaki ni Siga Tabu na Siga ni Vakacecegu

Ena i vakatekivu, a bulia na Kalou na lomalagi kei na vuravura - Vakatekivu 1:1. A sa buli oti na lomalagi kei vuravura, kei na lewena kecega. Ia e na kenai kavitu ni siga sa vakaotia na Kalou na nona cakacaka sa kitaka ko koya; a sa vakacegu ko koya e na kenai kavitu ni siga mai na nona cakacaka kecega sa kitaka ko koya. A sa vakalougatataka na kenai kavitu ni siga na Kalou ka vakatabuya; ni sa vakacegu kina mai na nona cakacaka kecega sa bulia na Kalou ka kitaka. - Vakatekivu 2:1-3.

Ni da raica na veika e vakayacora na Kalou me baleta na nona Siga, eda na raica kina e tolu na ka:

1. E vakacegu kina na Kalou
2. E vakalougatataka
3. E vakatabuya

Ena veitabagauna kei vuravura, e maroroi tu mai kina na 7 day cycle na Kalou me rawa ni tukuna vei keda na tamata ni na sega ni veisau na ka a vakayacora ko Koya ena i matai ni macawa kei vuravura.

E vuqa na i vakavuvuli e sa lako curuma tu na Lotu Vakarisito ni kua e kaya ni kena vakatabui na Siga ni Vakacecegu e nodra i vakaro ga na Jiu se kai Isireli. Eda raica ni se bera mada ga ni basika mai e dua na Jiu, sa vakadavora na Kalou na nona Siga ni Vakacecegu. Ni se bera mada ga ni basika na i valavala ca, sa caka oti na nona Siga ni Vakacecegu na Kalou.

Ena nodra sa lako tani mai na vanua ko Ijipita na kai Isireli, a kauti ira mai ena ruku ni ulunivanua o Sainai na Kalou ka cavuta vei ira na i Vunau e Tini me nona veiyalayalati vata kei ira na nona tamata. E tiki tiko ni tini na i vunau oqo na i vakaro me baleta na Siga ni Vakacecegu:

Mo nanuma na siga ni vakacecegu, mo vakatabuya. E ono na siga mo daucakacaka kina, ka kitaka kina na nomu cakacaka kecega; ia nai kavitu ni siga sa siga ni vakacecegu i Jiova na nomu Kalou; mo kakua ni kitaka kina e dua na cakacaka, ko iko, se na luvemu tagane se na luvemu yalewa, na nomu tamata se nomu vada, se nomu manumanu, se nomu vulagi sa tiko e na nomu lomanibai: ni sa buli lomalagi kei vuravura kei na waitui, kei na ka kecega sa tu maikina, ko Jiova e na siga e ono, a sa vakacegu e nai kavitu ni siga: o koya sa vakalougatataka kina ko Jiova na siga ni vakacecegu, ka vakatabuya. - Lako Yani 20:8-11

Ni da raica na i valavala ni nona tukuna Kalou, "Mo nanuma...", e vakaraitaka vei keda ni sega ni ka vou vei ira na kai Isireli na kena vakatabui na Siga ni vakacecegu. 

Vei ira kece na nona tamata digitaki na Kalou, e dau vakananumi ira na Kalou me baleta na nona Siga ni Vakacecegu. Me da raica na ka e tukuna na i Vola Tabu me baleti Eparaama. A vosa tiko na Kalou vei Aisake, na luve i Eparaama ka kaya vua:

...ni sa vakarorogo ki na noqu vosa ko Eparaama, ka vakabauta na ka ka’u a lesia, na noqu i vakaro, na noqu i lesilesi, kei na noqu lewa. - Vakatekivu 26:5

Na kena vaka Peritania e matata cake sara:

...Because that Abraham obeyed my voice, and kept my charge, my commandments, my statutes, and my laws. - Genesis 26:5 

E vakadinadinataka na i Vola Tabu ni a maroroya tu o Eparaama na i Vunau ni Kalou ka vakadrodroya sobu tu mai vei ira na nona kawa. Sa vosa tu qo na Kalou vei Aisake na luvena ka vakaroti koya me qarava na nona Kalou me vakataka na kena i valavala e cakava mai o tamana.

Ena ruku ni ulunivanua o Sainai, e a mai cakava wale ga na Kalou e dua tale na veiyalayalati ni veivakananumi vata kei ira na Isireli baleta ni vuqa vei ira era sa guilecava na nona i Vunau a vakatabuya tu mai ko ira na nodra qase.

Ena nona veivakasalataki o Aisea vei ira na kai Isireli ni ra vakanuinui tiko me ra na tara cake tale na koro o Jerusalemi, a kaya na Kalou me kaya:

Kevaka ko na tarova na yavamu e na siga tabu, mo kakua ni cakava na ka ko sa vinakata ga e na noqu siga tabu; ka sa vakatoka na siga tabu me ka e rekitaki, na siga tabu sa nei Jiova na siga me dokai; ka dokai koya, ka sega ni cakava kina na nomu cakacaka, se muria kina na ka ko sa vinakata, se vosa wale kina; ko na qai rekitaki Jiova; ia ka’u na kauti iko mo lako voli e na veiyasana cecere kei vuravura, ka vakani iko e nai votavota i Jekope na tamamu: ni sa cavuta na ka oqo na gusu i Jiova. - Aisea 58:13-14

Na Siga ni Vakacecegu e nona na Kalou. E da na kune kalougata ni da na na rogoca ka vakamuria na nona veivakasalataki na Kalou me da vakatabuya.

Eda na rai vei Jisu ka taroga na i Vola Tabu ke vakatabuya o koya na Siga ni Vakacecegu. A volavola o Luke:

A sa lesu tale ko Jisu e na kaukauwa ni Yalo Tabu ki Kalili; a sa kuruvaki na kenai rogorogo ki na vanua taucoko sa vakavolivolita. A sa vakatavuvuli tiko e na nodra veivale ni lotu, a ra sa dokai koya ko ira kecega. A sa yaco ki Nasareci, a koro ka susugi kina: ia me vaka na nonai valavala, sa curu ki na vale ni lotu e na siga ni vakacecegu, a sa tu cake me wili vola. - Luke 4:14-16

Na noda i Vakabula e nona i valavala me dau lako ki vale ni lotu ena Siga ni Vakacecegu. E dodonu tale ga vei keda na vakatokai me da Lotu Vakarisito me da muria na we ni yavana me vaka na ka e kaya na i Vola Tabu ena 1 Pita 2:21, "Ni dou sa kacivi me vakakina: ni sa vosota talega na Karisito na rarawa e na vukumudou, a sa laiva vei kemudou nai vakarau, mo dou muria na we ni yavana." O Joni e kaya, "O koya sa kaya erau sa tu vata kaya (kei Jisu), e kilikili kaya me ia nai valavala sa vaka na nonai valavala." - 1 Joni 2:6.

Ena gauna a mate kina ko Jisu, eratou rokova na Siga ni Vakacecegu na nona tisaipeli:

Ia sa siga Vakarau, a sa roro mai na siga ni vakacecegu.Ia ko iratou talega na yalewa, eratou a lako vata kaya mai Kalili, eratou sa muri yani, a ratou sa raica nai bulubulu, kei nai valavala ni kena koto na yagona. A ratou sa lesu tale, ka vakarautaka eso na ka boivinaka kei nai lumu: a ratou sa vakacegu e na siga ni vakacecegu me vaka na vunau. - Luke 23:54-56

Ena gauna ni kaulotu nodra na apositolo era dau vakacecegu ka vakasoqonivata mera lotu ena Siga ni vakacecegu:

• Ia ni sa laivi Pafo ko Paula kei iratou sa lako vata kaya, eratou sa lako ki Perika mai Pamifilia; a sa biuti rau ko Joni, ka lesu tale ki Jerusalemi. Ia ni rau sa lako tani e Perika, erau sa lako ki Anitioki mai Pisitia, a rau sa curu ki na vale ni lotu e na siga ni vakacecegu, a rau sa tiko sobu. Ia ni ra sa curu tiko yani, era sa kerekere me vunautaki vei ira na vosa oqo e na siga ni vakacecegu sa tarava mai. Ia e na siga ni vakacecegu sa muri, sa vo e lailai me oti kecega na lewe ni koro ni ra sa soqoni vata me rogoca na vosa ni Kalou. - Cakacaka 13:13-14
• Ia ni ratou a lakovi Amifipoli kei Apolonia, eratou sa yaco ki Cesalonaika, a sa tu kina e dua na nodra vale ni lotu na kai Jutia: a sa curu kina vei ira ko Paula, me vaka na nonai valavala, ka sa tolu na siga ni vakacecegu sa vakavulici ira kina mai nai Vola Tabu... Cakacaka 17:1-2.
  

  
  
• Sa oti na veika oqo, sa lako tani e Aceni ko Paula, ka yaco ki Korinica; a sa kunea kina e dua na kai Jutia a yacana ko Akuila, sa sucu mai Ponito, a sa qai lako walega mai Itali, kei na watina ko Pirisila; ni sa vakarota ko Kilotiu me lako tani e Roma na kai Jutia kecega; a sa lako vei rau ko koya. Ka ni ratou sa matai vata, sa tiko vata kei rau ko koya, ka cakacaka: ni ratou sa matai ni vale-laca. A sa vunau e na vale ni lotu e na veisiga ni vakacecegu kecega, a sa rawai ira na kai Jutia kei ira na kai Kirisi. - Cakacaka 18:1-2

Na i vola ni Cakacaka e vola e dua na kai Kiriki, e vakatokai me yacana o Luke. E vakauqeti koya na Yalo Tabu me vola ni ra dau soqoni vata ko Paula kei ira na dau vakarorogo vua ena Siga ni Vakacecegu. O Paula e ciqoma na nona veikacivi mai vei Jisu Karisito. E muria tu o koya na i valavala ni nona i Vakabula me vaka e kaya na Luke 4:16.

Sa toso tubu na Lotu Vakarisito ka sega ni marautaka na meca ni Lotu, na Tevoro, ni ra sa vakayarayarataki tiko ena matanitu ni Kalou o ira na kai vuravura. Sa nakinaki na Tevoro me curumaka yani vakamalua ena loma ni Lotu na nona i vakavuvuli ni veivakacalai me rawa kina vei ira na tamata me talaidredre vua na Kalou.

Oti e tolu na drau na yabaki vakacaca i muri, e a cabeta cake kina na i tutu ni Emperor of Rome e dua na turaga yacana o Constantine the Great. Na tui qo e a vakaduavatataki Roma vakadua ena Lotu Vakarisito ena vuku ni dua na tadra a tadra ka vakavuna na nona qaqa mai ena nona kaba vakaivalu na i tutu ni Emperor. Ena gauna ni nona veiliutaki, a solia kina o koya e dua nai vakaro ena matanitu o Roma:

On the venerable Day of the sun let the magistrates and people residing in cities rest, and let all workshops be closed. In the country, however, persons engaged in agriculture may freely and lawfully continue their pursuits: because it often happens that another Day is not so suitable for grain sowing or for vine planting: lest by neglecting the proper moment for such operations the bounty of heaven should be lost. Philip Schaff, History of the Christian Church Volume 3 (Edinburgh: 1884): 380, note.

E a vakarota ko koya me ra vakacecegu ena siga rokovi ni matanisiga, na siga era dau qaravi kalou kina o ira na dau qaravi kalou matanisiga. Me kua na cakacaka, bisinisi ena loma ni vei taoni kei na vei koro. Na siga qo eda vakatoka ni kua me "Sunday", na i matai ni siga ni wiki. E vuqa tale na veivakavuvuli vaka vuravura e curumaka mai o Constantine the Great ena loma ni Lotu Vakarisito me rawa ni vakaduavatataki ira kina na Lotu kei ira na qaravi kalou tani. E ririkotaka na tui qo de na yaco na veivaluvaluti ena vuku ni duidui vakabauta e rua.

Na caka ni veiveisau oqo ena loma ni Lotu Vakarisito a vakasucumi kina na Lotu Katolika vaka Roma (Cartholic - [universal] church) - na lotu e vakaduavatataka mai na veimatavakabauta e vuravura ena gauna oya. Ena 364 AD, a vakayacori kina e dua na bose ni Lotu Katolika e vuravura ka vakatokai na Council of Leodicea. Era a vakaduria kina e 60 na lawa ko ira na lewe ni bose. Na i ka 29 ni lawa e kaya:

Christians must not judaize by resting on the Sabbath (7th Day), but must work on that day, rather honouring the Lord's Day (Sunday); and, if they can, resting then as Christians. But if any shall be found to be judaizers, let them be anathema or cursed from Christ.

E da raica e ke ni sa duavata na Lotu Vakarisito me sa vakawabokotaki na kena vakatabui na Siga ni Vakacecegu. Sa laurai votu sara ga mai na revurevu ni nona curu mai vakamalua na Tevoro me vakacalai ira na tamata me ra voroka na i Vunau ni Kalou.

Na wase levu ni Lotu Vakarisito ni kua era sa vakatabuya tu na siga Sunday ka i revurevu wale ga ni nona veisautaka na Lotu Katolika Vaka Roma na siga ni vakacecegu. Sa guilecavi ka buturaki na nona Siga vakatabui na Kalou.

Io e kaci tiko ga mai vei keda na Vosa ni Kalou:

"Mo nanuma na Siga ni Vakacecegu mo vakatabuya..."

Digitaka e dai na vanua cava o via wili kina. Na i Vola Tabu e kaya, "O koya yadua sa i valavalaca sa talaidredre ki nai vunau, ni sai valavalaca oqo na talaidredre ki nai vunai." - 1 Joni 3:4. Oqo e dua vei ira na i valavala ca kilai levu duadua ni vuqa na veimatalotu Vakarisito ni kua: na kena voroki tu na nona Siga ni Vakacecegu na Kalou. 

Me solia vei kemuni na Kalou na kaukauwa ni digidigi moni vakatulewataka vakavinaka sara na nomuni bula. O Jisu e kaya, "Kevaka ko lomani au, muria na noqu i Vunau." - Joni 14:15.

Praise the Lord!